Trebinjac Danilo Kovač, profesor Gimnazije Banjaluka i asistent Filozofskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, diplomirao je na Odsjeku za istoriju pomenutog fakulteta sa najboljim prosjekom u svojoj generaciji. Učesnik je brojnih obrazovih seminara i obuka u Londonu, Rimu, Napulju, Trstu, Berlinu, Buhenvaldu, Parizu, Peronu, Beču, Sarajevu i Banjoj Luci.

U banjalučkoj Gimnaziji predaje istoriju na engleskom jeziku u programu međunarodne mature, a predavanja iz istorije na italijanskom jeziku držao je više puta učenicima i profesorima iz brojnih italijanskih gimnazija. Dobitnik je prestižne Čivning stipendije – Stipendije Vlade Velike Britanije za akademsku 2018/2019. godinu, što mu je omogućilo da master studije iz metodike nastave istorije završi na Institutu za obrazovanje, Univerzitetskog koledža u Londonu – najbolje viskoobrazovne institucije na svijetu za oblast “obrazovanje”, prema svjetskoj QS rang listi univerziteta. Za prijem na tu prestižnu visokoškolsku instituciju pomogle su mu preporuke uglednog istoričara Gorana Latinovića – prorektora Univerziteta u Banjoj Luci, te Mark Vander Lindena, profesora Univerziteta u Kembridžu.

Tokom boravka na londonskom Institutu za obrazovanje, Danilo Kovač je imao priliku da učestvuje u britanskom obrazovnom sistemu kako u svojstvu master studenta, tako i u ulozi predavača u nekim od najboljih britanskih srednjih škola. Nakon završenih studija odabrao je da se vrati u Banjaluku i da svoje znanje i iskustvo stavi na raspolaganje svojim učenicima, studentima i kolegama.

Koja je osnovna razlika između našeg i britanskog srednjoškolskog sistema?
Kada su u pitanju srednje stručne škole, u Britaniji se više nego kod nas insistira na stručnoj praksi nakon koje bi učenici bili osposobljeni za zanat za koji se školuju. Značajne razlike postoje u radu obrazovnih institucija koje su u rangu naši gimnazija. Za razliku od naših opširnih gimnazijskih planova i programa, nastava u Velikoj Britaniji fokusirana je na manji broj tema, koje se obrađuju interdisciplinarno – što znači da se ista nastavna tema sagledava detaljno i višeslojno, iz različitih uglova, te kroz prizmu više nastavnih predmeta. Takav pristup ima svoje prednosti i mane. Naši učenici imaju šire opšte obrazovanje nakon završene gimnazije, te dobru podlogu za većinu studijskih programa. Sa druge strane, detaljno i višeslojno obrađivanje manjeg broja tema, kao što je to slučaj u britanskom školstvu, te u Međunarodnom programu banjalučke Gimnazije, omogućava da akademsko znanje ne bude cilj samo za sebe, već i podloga za ostale obrazovne ciljeve – moralno i građansko obrazovanje učenika, kritičko razmišljanje te precizno pismeno izražavanje. Ispunjavanje ovih zahtjeva su neki od segmenata na koje se svode prednosti britanskog školstva.

Da li je moguće te prednosti britanskog obrazovanja primijeniti u našem školstvu?
Mi nastavnici u nacionalnim programima balkanskih zemalja nerijetko smatramo da smo ispunili svoje ciljeve ako učenici usvoje određen broj informacija. Međutim, u Velikoj Britaniji to je samo prvi sloj. Tek višeslojno znanje ima potencijal da obrazuje metod na koji mladi ljudi razmišljaju i formiraju stavove. Takvo znanje utiče na način na koji učenici percipiraju sebe, svijet koji ih okružuje, te svaku informaciju koju dobijaju na ulici, u školi, porodici, medijima. Ako govorimo o segmentima obrazovanja koje treba unaprijediti u tom kontekstu, na prvom mjestu stoji razvoj kritičkog mišljenja.

Škole u Velikoj Britaniji, te međunarodni program koji postoji u banjalučkoj Gimnaziji insistiraju na formiranju kritičkog mišljenja učenika. Naime, dovoljan broj akademskih primjera treba da omogući učenicima da vrše generalizacije – svakako uz oprez koji svaka generalizacija nosi sa sobom. Kada su u pitanju društvene nauke, izučavanje primjera negativnih društvenih fenomena, temeljita analiza i upoređivanje njihovih sličnosti i razlika omogućavaju učenicima da generalizuju – odnosno prepoznaju generalne znakove negativnih socijalnih pojava u kom god obliku se one pojave u sadašnjosti ili budućnosti. Čuveni britanski teoretičar obrazovanja, Majkl Jang, smatra da značajan dio benefita proučavanja prirodnih nauka takođe leži u osposobljavanju učenika da generalizuju u okviru tih nauka.

Pored principa generalizacije, akademsko znanje ima potencijal da utiče na formiranje moralnih principa učenika. Potom, najbolje britanske škole se trude da učenike podstaknu na građanski aktivizam. Kroz akademske primjere nastoji se ukazati na štetnost pasivnog stava mladih ljudi koji se podstiču da budu aktivni učesnici liberalne demokratije te imaju svoj stav po svakom pitanju.

Segment na kome se takođe insistira unutar britanskog obrazovnog sistema jeste i precizno i argumentovano pismeno izražavanje. Pismeno izražavanje je temelj na kome počiva britansko obrazovanje od osnovne škole do univerzitetskog nivoa. Mislim da u našem školstvu taj segment nije dovoljno izrazen ni u visokom obrazovanju, a još manje u srednjim školama. Prednosti koje sa sobom nosi ovaj dio obrazovanja su nebrojive.

Da li britansko obrazovanje može biti uzor obrazovanju zemalja našeg regiona?
Ne smatram da britanski sistem, koji se takođe suočava sa brojnim izazovima, treba prekopirati. Sjajno bi bilo iskoristiti neke od njegovih prednosti te ih iskombinovati sa pozitivnim aspektima našeg obrazovanja kao i našeg sistema vrijednosti. Želim da vjerujem da su ljudi koji trenutno sprovode reformu gimnazija u Republici Srpskoj već prepoznali važnost nekih od obrazovnih segmenata koje sam pomenuo i da će reforma uspješno nastaviti da modernizuje naše školstvo.

Koji su to izazovi sa kojima se suočava britansko školstvo?
Smatram za svoju veliku privilegiju što sam bio dio britanskog obrazovnog sistema koji je oblikovao ne samo mene kao pedagoga, već i unaprijedio mnoge aspekte moje ličnosti. U tom kontekstu veliku zahvalnost dugujem Čivning fondaciji koja je pokrila cjelokupne troškove mog školovanja i života u Londonu.

Međutim, neophodno je reći da se i britansko obrazovanje trenutno suočava sa brojnim izazovima. Vrijednost obrazovnih institucija određena je rang listama koje se sprovode svake godine. Dobar plasman na rang listi uslovljen je dobrim rezultatima učenika. Kako bi postigli što bolje rezultate, na učenike i nastavnike se vrši veliki pritisak.

Praksa koja je gotovo redovna jeste da nastavnici usljed tog pritiska, te brojnih administrativnih obaveza, napuštaju svoj poziv nakon pet-šest godina i žele se baviti nekim drugim zanimanjem. Ta pojava je trenutno uočena kao problem i radi se na tome da se nastavnički posao učini atraktivnijim. Trenutno se vode rasprave o položaju i zaradama nastavnika, a u toku je velika medijska kamanja koja ohrabruje ljude da odaberu nastavnički poziv.

Kada je u pitanju visoko obrazovanje, izazovi su znatno drugačiji. Profesori koji svojim publikacijama najviše doprinose plasmanu univerziteta na rang listama su u poziciji da određuju posebne uslove za svoj rad. Oni često odbijaju da rade sa studentima i posvećuju se isključivo objavljivanju publikacija. Sa druge strane, univerziteti zapošljavaju manje “plodne” profesore da rade sa studentima. Na taj način univerziteti stavljaju rad sa studentima na drugo mjesto.

Uvođenje predmeta vjeronauka izazvalo je velike polemike u obrazovnim krugovima Republike Srpske. Kakav je Vaš stav po tom pitanju?
U skladu sa demokratskim principima, britansko obrazovanje insistira na važnosti postojanja različitih mišljenja u akademskim sferama. Mi studenti britanskog Instituta za obrazovanje imali smo obavezu slušati i proučiti dvije sasvim suprotne teorije o svrsi obrazovanja – kao suštinskom i najvažnijem obrazovnom segmentu. Dva profesora koji su autori tih teorija i koji godinama vode akademsku debatu predstavili su svoja učenja jedan za drugim. Insistiranje na važnosti zastupljenosti različitih akademskih glasova se prenosi sa univerzitetskog nivoa na srednje i osnovne škole. U ovom kontekstu usudio bih se pozitivno ocijeniti uvođenje predmeta vjeronauka u srednjim školama Republike Srpske. Učenici imaju priliku čuti različita tumačenja o nastanku svijeta, kao i o mnogim drugim važnim pitanjima iz različitih nastavnih predmeta. Takođe, učenici imaju slobodu pri odabiru predmeta veronauka ili kultura religija.

Dolazite iz Trebinja. U izgradnji je nova zgrada trebinjske Gimnazije. Da li bi ona, savremeno opremljena kako je najavljeno, mogla i značajno da utiče na kvalitet nastave?

O Gimnaziji ‘Jovan Ducic’ uvijek govorim sa posebnim emocijama, ne samo zato što me za nju vezuju vlastite srednjoškolske uspomene, već i zato što su se moji roditelji upoznali kao maturanti trebinjske Gimnazije. Moji gimnazijski profesori poput Divne Spajić, Slobodana Pravice, Dragoslava Banjka, te moje profesorice istorije Radmile Mitrić, trudili su se da nas nauče mnogo više od školskog gradiva.

Mislim da investicija gospodina Rodoljuba Draškovića ima potencijal ne samo da utiče na školstvo u Trebinju, već i da bude novi hercegovacki brend. Međutim, da bi trebinjska Gimnazija privukla najbolje učenike i van Trebinja, i postala prepoznatljiva u cijelom regionu, neophodno je učenicima pružiti nešto što nije zastupljeno u njihovim lokalnim gimnazijama. Od krucijalne važnosti je angažovanje najboljih profesora koji će učenicima pružiti kvalitetno akademsko znanje, ali i mnogo više od toga, kroz brojne vannastavne aktivnosti. Jedan od načina bi bio otvaranje ođeljenja koje bi imalo program na stranom jeziku, po uzoru na Gimnaziju u Mostaru ili Banjoj Luci. Savremeno opremljena trebinjska Gimnazija bi veoma uspješno mogla implementirati neki od međunarodnih nastavnih programa, za koji su neophodne laboratorije te savremeno opremljene učionice, kao i dodatni izvori prihoda neophodni za licence i kontinuirano usavršavanje profesora.

Zavisno od odabira jezika na kome bi se mogla sprovoditi nastava, moguće je uspostaviti saradnju sa ambasadom te zemlje, te organizovati razmjene učenika, ali i profesora. Profesori koji su izvorni govornici mogli bi povremeno predavati mladim Hercegovcima, dok bi osoblje iz Gimnazije “Jovan Dučić” za to vrijeme sticalo iskustvo u inostranim školama. Takođe, razmjena učenika omogućila bi našoj đeci da usavršavaju strani jezik, upoznaju kulturu te zemlje, te stiču nova poznanstva šireći svoje vidike. Mogućnosti da učenici iz Gimnazije ‘Jovan Ducic’ i inostranih gimnazija zajedno rade na različitim projektima, uz podršku vladinih i nevladinih organizacija, te ambasada, su neprocjenjive.

Budući da je planirano da trebinjska Gimnazija sadrži najsavremeniju opremu, stvaraju se preduslovi za otvaranje računarsko-informatičkog smjera, za koji u Republici Srpskoj već postoje razrađeni nastavni planovi i programi, a značaj ovog smjera prepoznat je na tržištu rada.

Smatram da naša hercegovacka djeca imaju izuzetan potencijal, te da projekat nove zgrade Gimnazije “Jovan Dučić” otvara nesagledive mogućnosti budućim generacijama.