Fakultet za proizvodnju i menadžment Trebinje jedna je od 17 organizacionih jedinica Univerziteta u Istočnom Sarajevu. Izuzev nastavnog, Fakultet njeguje i naučno – istraživački proces, saradnju sa privredom, ali i veoma značajnu izdavačku djelatnost. Shodno tome, ova viskoškolska ustanova u našem gradu izdavač je značajnog broja publikacija sa kojima već redovno učestvuje na sajmovima knjiga u Banjaluci, Beogradu i Novom Sadu.

Mirjana Miljanović i Obrad Spaić

Do sada je objavljeno desetak udžbenika, kao i zbornika radova i monografija. U izuzetno opremljenoj biblioteci, Fakultet raspolaže sa preko 5.200 bibliotečkih jedinica – monografskih publikacija, časopisa i završnih radova. 

FPM u Trebinju postoji od 1995. godine, a sa izdavačkom djelatnošću se krenulo početkom 2000. godine, iz razloga velikog broja gostujućih profesora pri samom osnivanju fakulteta. Kako objašnjava Obrad Spaić, vanredni profesor na FPM – u i prodekan za nastavu i studentska pitanja, u takvim uslovima nije se moglo očekivati da na Fakultetu bude značajnije istraživačke djelatnosti, s obzirom da su gostujući profesori svoje publikacije i naučno istraživačke radove objavljivali preko matičnih fakulteta.

„Međutim, i u takvim uslovima na Fakultetu za proizvodnju i menadžment Trebinje od 2012. do 2015. godine organizovane su četiri matematičke konferencije RS i 2018. konferencija 'Savremeni matematički problemi', sa kojih su objavljeni zbornici radova izdavača našeg Fakulteta. 2017. godine Fakultet je bio jedan od organizatora i domaćin međunarodne konferencija IRMES 2017“, napominje Spaić, dodajući da je situacija na Fakultetu danas mnogo povoljnija jer je u stalnom radnom odnosu devet nastavnika i to po dva redovna i vanredna profesora i čak pet docenata, kao i četiri viša i dva asistenta.

Kako nas upućuje Mirjana Miljanović, docent na FPM-u u Trebinje i prodekan za naučno istraživačku djelatnost i preduzetništvo, štampanjem udžbenika, priručnika i drugih potrebnih publikacija započela je izdavačka djelatnost na Fakultetu, organizovana kao podrška realizacije studija po Bolonjskom procesu.

„Primarno je usmjerena ka realizaciji poslova izdavanja publikacija za sve cikluse studija, sve oblike nastavnog procesa i sve vidove naučnog, istraživačkog i stručnog rada. Takođe, koordinira postupak izdavanja pisanog materijala od zahtjeva do pripreme za štampu. Sama procedura objavljivanja knjiga započinje od Vijeća Fakulteta, koje predlaže izdavanje publikacije. Nakon što Izdavački savjet prihvati prijedlog imenovanja recenzenata iz odgovarajuće oblasti, Vijeće treba dostaviti recenzije Izdavačkom savjetu u što kraćem roku“.

Uz činjenicu da je FPM Trebinje posljednjih godina značajno napredovao u izdavačkom smislu, Miljanović kaže da je za ovakav pomak od esencijalne važnosti istraživačka misija Univerziteta i Fakulteta u Trebinju, pristup najnovijim naučnim informacijama u oblasti nauke i istraživanja, planiranje naučno – istraživačkog rada na temelju dokaza i provođenje vrednovanja istraživačkih programa.

„Kako bi se ostvario pravovremeni pristup kvalitetnim naučno – tehničkim informacijama, osigurane su pretplate na citatne i agregatne baze podataka. Time je zajednici nastavnika, istraživača, studenata i saradnika Univerziteta u Istočnom Sarajevu omogućen pristup najnovijoj tekućoj produkciji naučnih časopisa i knjiga, kao i bibliografsko – citatnim bazama koje omogućavaju praćenje pojave novih istraživanja“.

Da bi cijeli sistem što bolje funkcionisao, izuzetno opremljena fakultetska biblioteka od 2019. godine uključena je u COBISS sistem. Riječ je o sistemu baziranom na povezivanju biblioteka u nacionalni bibliotečko – informacioni sistem sa uzajamnom katalogizacijom, bibliografsko – kataloškom bazom podataka i lokalnim bazama podataka biblioteka učesnica.

„Preko COBISS sistema, biblioteka učestvuje u održavanju baza podataka istraživača u okviru nacionalnog informacionog sistema o istraživačkoj djelatnosti E-CRISS.Svi nastavnici Fakulteta su članovi Informacionog sistema o istraživačkoj djelatnosti u Republici Srpskoj, tj. E-CRISSsistema koji uključuje baze podataka o istraživačkim organizacijama, istraživačima i projektima. Nastavnicima je omogućen i pristup publikacijama sadržanim u EBSCO internet servisu i preko platforme Research4Life. Sa ovakvim brojem nastavnika i saradnika na Fakultetu su stvoreni uslovi za značajnu izdavačku djelatnost, što je veoma važno i za Fakultet i Univerzitet“, napominje Miljanović, dodajući da su na Fakultetu za proizvodnju i menadžment Trebinje u toku i aktivnosti na pokretanju časopisa čiji će izdavač upravo biti ovaj Fakultet.

Time se, naglašava, proširuje izdavačka djelatnost Fakulteta, doprinoseći istovremeno i nastavnom kadru i studentima.

„Tokom 2021. godine aktivno radimo na pokretanju naučnog časopisapod nazivom 'Journal of engineering and menagment'. Zamišljen je kao internacionalni naučni časopis sa otvorenim pristupom, koji će dva puta godišnje objavljivati teorijske i empirijske naučne radove iz oblasti koje mi izučavamo na fakultetu – industrijsko inženjerstvo, inženjerstvo za energetiku i industrijski menadžment. Ušli smo u tu proceduru i časopis očekujemo krajem ove, početkom naredne godine“, ističe Miljanović.

Kako se osvrće Obrad Spaić, zahvaljujući zadovoljavajućem broju nastavnog kadra u nastavi, sa kojim danas raspolaže FPM Trebinje, stvoreni su uslovi za značajnu izdavačku djelatnost, što je od velikog značaja i za Fakultet, ali i sam Univerzitet.

„Sada nastavnici Fakulteta za proizvodnju i menadžment u većem broju izdaju naučne knjige, monografije, udžbenike, zbirke zadataka i skripte, mentori su na master radovima i sa svojim kandidatima obavljaju istraživanja iz kojih objavljuju radove u domaćim i vodećim međunarodnim časopisima. Tako je sada FPM izdavač značajnog broja publikacija“.

Prema njegovim riječima, samo u prošloj godini tri nastavnika Fakulteta za proizvodnju i menadžment, sa radovima objavljenim u vodećim međunarodnim časopisima, ostvarili su podsticaj Ministarstva za naučno – tehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo.

„Ono što je važno napomenuti je da je jednu od 14 nagrada za ostvarene posebne rezultate u naučno – istraživačkom i umjetničkom radu Univerziteta u Istočnom Sarajevu dobio upravo profesor Fakulteta za proizvodnju i menadžment Trebinje“, naglašava Spaić.

I ove godine će, dodaje, nastavnici Fakulteta za proizvodnju i menadžment Trebinje sa svojim radovima objavljenim u vodećim međunarodnim časopisima konkurisati na konkurs Ministarstva za naučno – tehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo, koji se objavljuje krajem godine.

Individualni naučni rad nastavnog kadra osnovno je polazište svih drugih segmenata naučno – istraživačkog rada. Zbog toga je izdavačka djelatnost bilo kog fakulteta, kao institucije od značaja za društvo, veoma važna aktivnost i bitan pokazatelj uspješnosti same ustanove. S obzirom da je izdavačka djelatnost Fakulteta za proizvodnju i menadžment Trebinje na zavidnom nivou, sa aspekta naučno – istraživačkog rada, možemo konstatovati da ova visokoškolska ustanova postiže sve veći uspjeh, kako na domaćem tako i na međunarodnom nivou.

Pečat istraživačkog rada

„Rezultati dobijeni u okviru sprovedenih istraživanja dali su doprinos rasvjetljavanju različitih problema u određenim oblastima i unaprijedili nastavni proces, što je prepoznato kao značajan doprinos porastu Univerziteta u Istočnom Sarajevu u bibliografskoj i citatnoj bazi 'Web of Science'. Univerzitet u Istočnom Sarajevu prema podacima 'Webometrics – a, međunarodnog portala koji pokazuje internet vidljivost, prisutnost, otvorenost i citiranost Univerziteta širom svijeta, rang lista iz januara 2021. godine pokazuje da je Univerzitet ostvario napredak za 1.703 mjesta, u odnosu na jul 2020. godine, te je trenutno na 3775. poziciji svjetskih Univerziteta. Ovome je doprinio naučno – istraživački rad na Fakultetu za proizvodnju i menadžment Trebinje i njegova prepoznatljivost u akademskoj zajednici“, ističu Mirjana Miljanović, docent na FPM – u Trebinje i prodekan za naučno istraživačku djelatnost i preduzetništvo i Obrad Spaić, vanredni profesor na FPM – u i prodekan za nastavu i studentska pitanja.

Monografije i udžbenici

Izuzev zbornika radova sa brojnih matematičkih konferencija održanih u okviru Fakulteta za proizvodnju i menadžment Trebinje, od kada djeluje izdavačka djelatnost ove visokoškolske ustanove izdato je i desetak udžbenika. Svi od strane trebinjskih profesora i asistenata: „Osnove marketinga“ Rada Ivankovića,  „Mašinska obrada rezanjem“ Ranka Gluščevića,  „Teorija rezanja“ Obrada Spaića, „Ključne performanse složenog preduzeća“ Željka Đurića, „Vjerovatnoća i statistika“ i „Odabrane teme teorije prstena“ Dušana Jokanovića, „Menadžment malih i srednjih preduzeća“ i „Istraživanje tržišta“ Ilinke Unković, „Tržišna komunikacija: od upoznavanja do usvajanja“ Mirjane Miljanović, kao i monografija „20 godina postojanja Fakulteta za proizvodnju i menadžment Trebinje“, koju je priredila Ljerka Jeftić.