Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika upozorila je da bi smanjenje ili nestanak vodostaja rijeka degradiralo vrijednosti kulturnog nasljeđa, navodeći da BiH ima nasljeđe na vodi od međunarodnog značaja, u koje spada i ćuprija u Višegradu.

Iz Komisije su naveli da klimatske promjene, među koje spada i smanjenje ili nestanak vodostaja, mogu degradirati vrijednosti kulturnog nasljeđa ne samo ono što je oku vidljivo, već bi i njihova viševjekovna kontinuirana namjena bila promijenjena, kao i asocijativne i simboličke vrijednosti koje ima za društvo.

Direktan negativan uticaj trpjela bi dobra koja se nalaze na slivovima rijeka, ali bi bilo ugroženo i ostalo nasljeđe kao dio jednog organskog okruženja, ukazali su iz Komisije povodom 18. aprila - Međunarodnog dana spomenika i lokaliteta.

Tema ovogodišnjeg obilježavanja je "Promjene nasljeđa" /Heritage Changes/, sa fokusom na uticaj klimatskih promjena na kulturnu baštinu.

Iz Komisije su podsjetili su na Listu svjetskog nasljeđa Uneska upisani Stari most i Stari grad Mostar i Most Mehmed-paše Sokolovića u Višegradu, kao i dobra sa Tentativne liste Uneska.

Istaknuto je da su klimatske promjene jedan od najvećih problema u 21. vijeku, sa kojima se suočavaju, kako prirodna, tako i kulturna dobra svjetske baštine.

"Ovaj dan predstavlja priliku da se utiče na jačanje svijesti javnosti o raznovrsnostima, ali i ranjivosti kulturnog nasljeđa u BiH, te nastojanjima koja su potrebna da bi se ono zaštitilo i sačuvalo", naglašavaju u Komisiji.

U saopštenju je istaknuto da je kulturno nasljeđe, koje čine kulturno-istorijski spomenici, arheološki lokaliteti, istorijske građevine, kao i kulturni krajolici direktno izloženo brojnim rizicima izazvanim klimatskim promjenama, poput podizanja nivoa mora i okeana, učestalih poplava, povišenog nivo vlažnosti vazduha i tla, olujnih vjetrova, suše, dezertifikacija, erozije i drugog.

Negativni efekti klimatskih promjena uglavnom se uočavaju kao oštećenja struktura i materijala od kojih su izgrađeni istorijski objekti i lokaliteti budući da su istorijske građevine poroznije u odnosu na današnje, kao i degradacija ruralnih predjela od kulturnog značaja, te takozvanih ranjivih zajednica.

Mnogi spomenici i lokaliteti, kažu u Komisiji, imaju višeslojnu istoriju i važnost koja zahtijeva inkluzivne pristupe, a kultura i kulturna baština mogu da doprinesu postizanju uključivog i održivog razvoja.

Osnovni cilj zaštite kulturnog nasljeđa su očuvanje njegovog kvaliteta i vrijednosti, produžetak trajanja i zaštita materijalne građe, jer samo oni kulturno-istorijski objekti i lokaliteti koji su u očuvanom stanju mogu da budu otporniji na negativne uticaje klimatskih promjena, zaključeno je u saopštenju.