Sve opštine u istočnoj Hercegovini imaju resurse i kapacitete za ulaganja, ali je činjenica da u ovoj regiji, sem energetike i privatnog kapitala, odavno nije otvoren neki značajniji javni pogon.

Čelni ljudi hercegovačkih opština kažu za „Nezavisne novine“ da imaju izuzetne mogućnosti za razvoj, ali dio njih poručuje da je poražavajuće što se do pojedinih lokalnih zajednica i dalje dolazi uskim asfaltnim ili makadamskim putem.

Trebinje je sjedište energetskog sektora jer je tu centrala „Elektroprivrede RS“ (ERS). Ostatak proizvodnih kapaciteta u ovom gradu većinom je privatnog tipa.

„Imamo prehrambenu industriju, kompanija ‘Swisslion’. Tu je metaloprerađivačka industrija, zatim firme za obradu kamena, namještaja“, kaže za „Nezavisne novine“ Mirko Ćurić, gradonačelnik Trebinja, koji ističe da postoje najave da će u ovom gradu biti otvoreni novi pogoni.

„Imamo odluku da svi koji hoće da ulažu u poslovnoj zoni u proizvodne objekte imaju 99 odsto popust na rentu i 25 odsto na troškove uređenja. Takođe, imamo opciju da ljudi koji hoće da kupe zemljište to mogu da plate u narednih pet godina“, pojašnjava Ćurić, koji takođe očekuje i izgradnju solarne elektrane.

Bileća je nakon rata u BiH privredno izgubila mnogo. „Bilećanka“, tvornica otkivaka, „Jugomontaža“ bile su ponos opštine i ovog kraja još u bivšoj Jugoslaviji.

„Nijedna od njih više ne postoji. Te firme su radile i preživjele čitav rat, a nakon toga su privatizovane i propale“, ističe Veselin Vujović, načelnik Bileće.

„Mljekara ‘Pađeni’ trenutno je najveći proizvodni pogon“, kaže Vujović za „Nezavisne novine“, dodajući:

„Imamo građevinsku firmu ‘Konstruktor inžinjering’, imamo NIK-PROM koji se bavi preradom sirove kože, zatim uslužne djelatnosti šivenja zaštitnih odijela za lokalne firme. Imamo oko 2.600 zaposlenih“.

„Rudnik i Termoelektrana (RiTE) je jedini javni privredni pogon u Gacku. Kao i u drugim mjestima, ugašeni su brojni pogoni, a sada postoje privatne firme koje imaju svoje poslove. Stanovništvo se bavi poljoprivredom i stočarstvom“, priča za „Nezavisne novine“ Ognjen Milinković, prvi čovjek ove opštine.

„Naravno da smo nezadovoljni što je RiTE jedina ovakva firma. Uvijek treba novih investitora i da se otvaraju nova radna mjesta“, kaže Milinković, poručujući da u ovom trenutku ne može ništa konkretno reći da li će biti novih projekata u Gacku.

Najveći proizvodni pogon u Nevesinju trenutno je kompanija tekstila „Mraz“.

„Tu radi 130 radnica, a opština je to stimulisala sa 500.000 KM. Imamo pogone za proizvodnju AL-a, PVC-a. Imamo drvoprerađivače, te nekoliko građevinskih firmi“, kaže Milenko Avdalović, načelnik opštine Nevesinje, koji po pitanju novih projekata očekuje da vjetroelektrana Grebak bude puštena u rad iduće godine.

Iako je jedna od najmanjih opština po broju stanovnika, Ljubinje se može pohvaliti brojnim proizvodnim pogonima, a najviše u sektoru peradarstva.

„Imamo ‘Koka product’ koja je u 2021. bila izabrana kao najbolje preduzeće u Srpskoj u rangu srednjih preduzeća, a zapošljava više od 50 ljudi. Tu je firma INAM, koja se bavi preradom mesnih proizvoda“, pojašnjava Stevo Drapić, načelnik Ljubinja, te dodaje:

„Ovdje se prave i proizvodi od bijelog luka, koji se kao lijekovi prodaju po apotekama. Imamo i dvije firme koje rade proizvode na bazi ljekovitog bilja, ali i firme iz drvoprerađivačke industrije. Sedmog marta je otvaranje pogona tekstilne industrije, a plan je da otvorimo i veliki pogon metalske industrije“, navodi Drapić. Ipak, kako kaže, za sve navedeno treba ozbiljna podrška, a nje nema.

„Magistralni put Ljubinje – Stolac jedini je sa širinom od pet metara. Evo, najavili su da će ove godine raditi šest kilometara, od ukupno 14. Takođe, nemamo ni naknade za šume ni za potopljena zemljišta i jedini smo takvi u Hercegovini. Jedini smo koji nemaju izvor vode na svojoj opštini. Toliko o odnosu i benefitima“, kaže Drapić.

Berkovići su jedna od najnerazvijenijih opština u istočnoj Hercegovini. Načelnik Nenad Abramović navodi da se stanovništvo najviše bavi poljoprivredom te da je vrlo teško u tako malu zajednicu dovesti investitore.

„Kada investitori čuju da je ovdje oko 2.000 ljudi, neće tako lako da dođu. Najznačajniji pogon je kineska kompanija koja već više od 10 godina eksploatiše i prerađuje građevinski kamen i tu radi oko 40-50 ljudi. Sve ostalo je jako malo“, naglašava Abramović, koji poručuje da bi od strateškog značaja za Berkoviće bilo da se konačno realizuju najave o izgradnji vjetroelektrane Hrgud.

„Taj projekat bi nam donio milion novih prihoda u budžet, što bi privuklo i investitore i projekte“, pojasnio je on.

Za Istočni Mostar najveći problem je putna infrastruktura.

„Osnovni problem za bilo kakvu priču je putna komunikacija, do Nevesinja idemo makadamom 7-8 kilometara, a takođe isto je prema FBiH. Dobili smo od Vlade za dva kilometra asfalta, a treba još oko šest. To bi otvorilo mogućnosti i za turizam i drugo“, rekao je Božo Sjeran, načelnik opštine Istočni Mostar.

Najveći broj ljudi u ovoj opštini je zaposlen u šumarstvu i preradi drveta, a opština pokušava da kroz podsticaje pomogne kada su u pitanju poljoprivreda i stočarstvo.